معرفی کتاب؛ تئوری انتخاب

مشخصات کتاب

خلاصه ای از کتاب

گلاسر در کتاب تئوری انتخاب به اهمیتِ روابطِ خوب در زندگی پرداخته است. در این کتاب می خوانیم بجز بیماری، فقر و کهنسالی، سایر مشکلات مهم بشری مثل خشونت، بزهکاری، بدرفتاری با کودکان، بدرفتاری باهمسر، اعتیاد به الکل و مواد مخدر، روابط عاری از عشق و ناراحتی های هیجانی ریشه در روابط غیررضایت بخش دارند. کل این کتاب بیان این قضیه است و راه بهتر کنار آمدن با یکدیگر را نشان می دهد.

ویلیام گلاسر روی ۴ نوع رابطه که همگی باید بهبود یابند تمرکز می کند. این ۴ رابطه عبارتند از رابطه زن و شوهر، رابطه والد با فرزند، رابطه معلم با شاگرد و رابطه مدیر با کارمند.

به نظر نویسنده اگر روابط را بهبود نبخشیم، در کاهش مشکلات اشاره شده توفیق چندانی نخواهیم داشت. ابتدا، چنین ادعایی را ادعای گستاخانه می بینیم ولی پیش از آن که کتاب حاضر زیر چاپ برود ، آقای گلاسر به تحقیقات جدیدی دست یافت که نوجوانان برای پرهیز از رفتارهای خودمخرب، به روابط والد و فرزندی و معلم و شاگردی خوب احتیاج دارند.

از دیدگاه نظریه انتخاب اگر فردی در زندگی احساس نارضایتی و ناخشنودی می کند به این دلیل است که یک یا چند نیاز از نیازهای بنیادین (basic needs) او ارضا نشده است. اگر این نیازها را بشناسید می توانید تشخیص دهید که وقتی ناخشنود و ناراحت هستید کدام نیازهای شما ارضا نشده است و برعکس، وقتی که از زندگی راضی و خشنود هستید کدام نیازهای شما ارضا شده است.

۵ نیاز اساسی از نظر ویلیام گلاسر:

۱-نیاز به بقا

نیاز به بقا از نیازهای فیزیولوژکی بدن برای زنده ماندن است،هر کسی بر اساس خواسته های خود و میزان نیاز به بقا رفتار خواهد کرد و ظرف خود را پر می کند.نه تنها در همه ی انسان ها بلکه در هر موجود زنده ای مشترک است.

۲-نیاز به عشق
همانگونه که ما نیازمند توجه به نیازهای دیگران هستیم و به عشق ورزیدن و مراقبت کردن از دیگران نیازاساسی داریم ،همان اندازه و حتی بیشتر برایمان مهم است که برای دیگران عزیز و دوست داشتنی باشیم و دیگران به نیازهای توجه داشته باشند

۳-نیاز به قدرت
در تئوری انتخاب منظور از نیاز به قدرت «قابلیت و توانایی»داشتن است .
در مفهوم بنیادی احساس قدرت به معنای احساس درونی خود شکوفایی و کنترل درونی داشتن است.دربردارنده ی احساس رشد ،پیشرفت ،اهمیت ،اعتماد و احترام به خود و تمام چیزهای مربوط به رشد است که به سنجش و نمره گذاری دیگران نیازمند نیست .

۴-نیاز به آزادی
نیاز به آزادی چهارمین نیاز روان شناختی از دیدگاه ویلیام گلاسر است .این نیاز به معنای استقلال و خود مختاری است .داشتن حریم شخصی ،توانایی انتخاب کردن ،احساس عدم محدودیت و اجبار در در محیط زندگی و اراده ی آزاد از عوامل مهم و لا ینفک مفهوم آزادی در نیاز به آزادی است .

۵-نیاز به تفریح
تفریح، پاداش ژنتیکی یادگیری است. ما وارثان کسانی هستیم که بیشتر یا بهتر آموخته اند. این بهتر و بیش تر آموختن به آنان مزیت حفظ بقا و زنده ماندن داده است و به این ترتیب نیاز به تفریح در ژن های ما جای گرفته است.

این رویکرد مثبت نگر که توسط ویلیام گلاسر عرضه شده است، به عنوان درآمدی بر روانشناسی امید، توضیح
می دهد که چرا مردم رفتار می کنند. در این دیدگاه منشأ تمام رفتارها، نیازهای درونی انسان است و ما همواره
رفتارهای خود را در راستای ارضای این نیازها انتخاب می کنیم. بر این اساس، تئوری انتخاب را دراصطلاح
((روانشناسی کنترل درونی)) نیز می نامند که درواقع در برابر ((روانشناسی کنترل بیرونی)) که باور دارد ما و
دیگران متقابلا می توانیم یکدیگر را تغییر داده و یا خیر و صلاح دیگری را تعیین کنیم، ایستادگی می کند. این
دیدگاه منشأ احساس بدبختی در بشر را کنترل بیرونی دانسته و به دنبال آن است تا از طریق تئوری انتخاب
انسان را به آزادی و شادکامی در سایه روابط کیفی و انتخابهای مسئولانه، واقع بینانه و اخلاقی بر پایه کنترل
درونی رهنمون سازد.

ویلیام گلاسر تئوری انتخاب را در واقع روانشناسی کنترل درونی می نامد و به همین منظور روانشناسی کنترل
بیرونی را با بنیانهای زیر توضیح می دهد :
۱ -منشا تمام رفتارهای ما محرک های بیرونی می باشد و ما می توانیم از طریق آن دیگران را تغییر داده و یا
کنترل کنیم.
۲ -دیگران قادرند افکار، احساسات و اعمال ما را تعیین کرده و ما نیز می توانیم افکار، احساسات و اعمال آنها
را تغییر دهیم.
۳ -ما وظیفه داریم دیگران را مجبور کنیم تا از قواعد ما پیروی کنند و حق داریم درصورت مقاومت از تنبیه و
در صورت موافقت از تشویق و پاداش استفاده نماییم.
از دیدگاه گلاسر انسانها اکثرا از تلاش برای کنترل بیرونی استفاده می کنند و خیلی از افراد به نوعی یا در
معرض کنترل بیرونی قرار دارند و یا در حال تلاش برای رهایی از این کنترل و رساندن خود به جایگاهی که
خودشان بتوانند دیگران را تحت کنترل درآورند می باشند و به همین دلیل شادکامی و احساس سعادت
موضوعی دست نیافتنی برای انسان به شمار می رود.
ارتباطات در تئوری انتخاب به عنوان شاهراه ارضای نیازها معرفی می گردد و در واقع بنیادی ترین و مهمترین
مفهوم این تئوری است. ارتباطاتی که بر اساس کنترل بیرونی می باشند هیچگاه رضایت بخش نبوده و به عنوان
پایه اصلی تمام مشکلات بشری ( به جز عقب ماندگی ذهنی، فقر و کهنسالی) می باشد.
چهار تلاش بی ثمر بر اساس کنترل بیرونی به شرح زیر است :
۱ -شما سعی می کنید همواره به طور علنی یا ضمنی دیگری را مجبور به چیزی کنید که او نمی خواهد.
۲ -دیگری سعی می کند همواره شما را به طور علنی یا ضمنی مجبور به چیزی کند که شما نمی خواهید.
۳ -شما و دیگری همزمان در حال تلاش برای مجبور کردن طرف مقابل هستید.
۴ -شما همواره خودتان را مجبور به چیزی می کنید که نمی خواهید.

(واقعیت درمانی) با رویکرد روان درمانی مبتنی بر تئوری انتخاب به دنبال این است تا همراه با آموزش تئوری
انتخاب، افراد را به مسئولیت پذیری دعوت و به آنها کمک کند تا با پذیرش واقعیت و انتخابهای اخلاقی و
مسئولانه، ارتباطات خود را براساس کنترل درونی کیفی سازد و زندگی خود را به سوی شادکامی و سعادت
هدایت نمایند. بر اساس واقعیت درمانی،واژه بیماری و آسیب شناسی،مردود بوده است و اساسا پذیرش بیماری
را شیوه ای جهت فرار از زیر بار مسئولیت انتخاب ها می دانیم. علائم و بیماریها در واقعیت درمانی ،
راهکارهای خلاق افراد به منظور ارضای نیازهایشان می باشد و ادامه این شیوه ها هر چند آسیب و رنجهایی را
در بر دارد اما قطعاً نشان دهنده تاثیر آنها در برآورده سازی نیازها خواهد بود.

ده اصل بنیادین «تئوری انتخاب»

اصل اول:
تمام آنچه از تولد تا مرگ از ما سر میزند «رفتار» است. تمام رفتارهای ما یک «رفتار کلی» است که از چهار
مؤلفهی به هم پیوسته: عمل، فکر، احساس و فیزیولوژی تشکیل شده است.
این بدین معناست که اگر شخصی عصبانی میشود یعنی عصبانی شدن را انتخاب کرده است.کسی که افسرده
است در واقع افسردگی را انتخاب کرده است.
اصل دوم:
تمام رفتارهای کلی، انتخابی هستند، اما ما فقط بر مؤلفههای عمل و فکر بهطور مستقیم و بر مؤلفههای احساس
و فیزیولوژی بهطور غیرمستقیم کنترل داریم.
اصل سوم:
تمام رفتارهای کلی معمولاً با فعل، آنهم بهصورت مصدر یا اسم مصدر بیان و با مؤلفهای که در هنگام بروز
رفتار بیشتر قابل تشخیص است نامگذاری میشوند.
اصل چهارم:
ما توسط پنج نیاز ژنتیکی سوق داده میشویم که عبارتند از:
۱ .نیاز به بقا و زنده ماندن؛
۲ .نیاز به عشق و احساس تعلق؛
۳ .نیاز به قدرت؛
۴ .نیاز به آزادی؛
۵ .نیاز به تفریح.
البته شدت و ضعف این ویژگی ها در افراد مختلف متفاوت است.آقای گلسر اذعان می کند که نمی داند علت
این موضوع چیست؟
اصل پنجم:
ما میتوانیم این نیازها را فقط تصویر یا تصاویری که در دنیای مطلوب خود داریم ارضا کنیم.
اصل ششم:
تنهای فردی که میتوانیم رفتارش را کنترل کنیم، رفتار خودمان است.
تعارض در رابطه انسانی
۱ :من میخواهم دیگری را مجبور به کاری کنم.
۲ :دیگری میخواهد مرا مجبور به کاری کند.
۳ :من و دیگری میخواهیم همدیگر را کنترل کنیم. (مجبور کنیم.)
۴ :من میخواهم خودم را مجبور به کاری کنم.
باورهای کنترل بیرونی
۱ :من میتوانم دیگری را کنترل کنم.
۲ :چیزها و امور مهمتر از افراد هستند.
۳ :من وظیفه دارم که از افراد انسانهای بهتری بسازم.
اصل هفتم:
تمام آنچه میتوانیم از دیگران دریافت کنیم و به دیگران بدهیم «اطلاعات» است.
اصل هشتم:
تمام مشکلات روانشناختی طولانیمدت، مشکلات رابطهای هستند.
هفت عادت مخرب روابط انسانی
۱ : .عیبجویی (انتقاد)
۲ .سرزنش
۳ .شکوه و گلایه
۴ .نق و غرغر
۵ .تهدید
۶ .تنبیه
۷ .دادن باج یا رشوه برای تحت کنترل گرفتن دیگری
هفت عادت سازنده که باید جایگزین عادات مخرب سازیم
۱ .گوش سپردن
۲ .حمایت
۳ .تشویق
۴ .احترام
۵ .اعتماد
۶ .پذیرش
۷ .گفتگوی همیشگی برای حل اختلافات
اصل نهم:
همیشه آن رابطهی مشکلدار، بخشی از زندگی کنونی ماست.
اصل دهم:
وقایع دردناکی که در گذشته بر ما رفته است، اگرچه برآنچه امروز هستیم تأثیری شگرف داشته، اما بازنگری و
مرور این گذشتهی دردناک، برآنچه امروز لازم است انجام دهیم، یعنی بهبود بخشیدن به رابطهی مهم کنونیمان،
اثر ناچیزی داشته و هیچ کمکی به ما نمیکند.

شما می توانید با شرکت در کارگاه ” معماری رابطه” استاد یاوریان ، روابط خود را بهتر مدیریت کنید…

مطالب مرتبط در همین سایت

معرفی کتاب؛ ازدواج بدون شکست (با هم بمانیم) معرفی کتاب؛ مامان و معنی زندگی در خصوص آشنایی با تئوری انتخاب توضیح بیشتر نیازهای اساسی در تئوری انتخاب نظریه انتخاب آقای دکتر گلسر کاربرد تئوری انتخاب در زندگی چگونه است؟ تئوری انتخاب چیست و چه کاربردی دارد؟ پیشگویی آسمانی انتخاب رفتار معرفی و نقد کتاب ثروتمندترین مرد بابل آیا ما بر انتخاب هایمان کنترل داریم ؟ معرفی فیلم؛ بازی